اتوبان شهید لشگری (یا همان جاده مخصوص کرج) بعد از خروجی
تهرانسر و کنار تنها پمپ گاز آن منطقه، برجهای کارخانه بزرگ خوراک دام پارس
خودنمایی می‌کند. در یک بعد از ظهر بهاری، پس از هماهنگی نگهبانی درب ورودی، به ساختمان مدیریت راهنمایی
شدیم تا گفتگویی با مهندس کریمی – مدیر کارکشته و پرسابقه مجموعه – داشته باشیم. او در گفتگویی
جذاب، شرایط کارخانه را به‌خوبی تشریح کرد. متن این گفتگو تقدیم خوانندگان می‌شود.
* * * * * * *
س: سلام و تشکر از اینکه این گفتگو را پذیرفتید. لطفاً مقدمه‌ای از این مجموعه بفرمایید.
ج: شرکت خوراک دام پارس اولین کارخانه دام و طیور در کشور است
و از سال 1345 آغاز به‌کار کرد؛ پارس از گذشته اینقدر محبوبیت داشته که حتی اگر
شما به روستایی بروید آنها دانه مرغ را با نام «دون پارس» می‌شناسند؛ این یعنی
برند و محبوبیت.
چون از قدیم تنها کارخانه خوراک دام بود، حجم وسیعی از نیاز
کشور را پوشش می‌داد؛ مثلاً در روز 500 تا 600 تن در روز بار تولید می‌شد.
اوایل انقلاب و در زمان جنگ حواله‌ای بود؛ مرغدارها حواله
می‌گرفتند و بار می‌بردند؛ مانند الآن نبود که هر مرغدار در مزرعه‌اش آسیاب میکسر
دارد. مانند مواد غذایی که مردم سهمیه داشتند، خوراک دام و طیور هم حواله‌ای بود.
درواقع فشار تولید و بارگیری بود.
س: ظرفیت کارخانه چقدر است؟
ج: این کارخانه در یک شیفت، سالانه 80 تا 90 هزار تن ظرفیت داشت.
سه خط تولید دارد و البته جدیداً خط مدرن دیگری هم به آن اضافه شده است.
س: خوراک دام پارس برای چند نفر اشتغال ایجاد کرده است؟
ج: هشتاد نیرو به‌صورت مستقیم و بالغ بر هزار نفر به‌صورت
غیرمستقیم از این شرکت امرار معاش می‌کنند؛ هشتاد نفر نیروی شرکت است؛ ما بالغ بر
200 نمایندگی داریم که در شهرها و استانهای مختلف فعالیت می‌کنند؛ هر نماینده با
حدود 20 مرغدار همکاری می‌کند؛ باربری، کارگرها و... سرجمع بخش وسیعی هستند که به‌صورت
غیرمستقیم از این شرکت امرار معاش می‌کنند.
س: الآن هم با همین ظرفیت کار می‌کنید؟
ج: خیر؛ این مربوط به گذشته است؛ به مرور اتفاقات زیادی
افتاده؛ زمانی اینجا انحصار بوده؛ اما اشکالی که به کار خوراک دام وارد است، این
است که ورود به آن آسان است؛ یعنی صنعتی است که هزینه‌های ورود به آن پایین است.
زمانی شاید در کشور 10 کارخانه، دانه مرغ و ماهی و دام تولید می‌کرد، اما الآن
بالغ بر 500 شرکت در این زمینه فعالیت می‌کنند؛ 500 کارخانه باید چه حجمی را پوشش
بدهند که پارس بخواهد از کل ظرفیتش استفاده کند؟
با وجود اینکه اینجا اولین شرکت خوراک دام و طیور بوده، ولی
الآن در درجه‌های پایین‌تری قرار دارد و شرکتهای دیگری لیدر بازار شدند؛ یکی دیگر
از دلایلش این است که تکنولوژی تغییر کرده و این کارخانه همگام با تکنولوژی پیش
نرفته است.
البته پارس فراز و فرودهای زیادی را طی نیم قرن گذشته تجربه
کرده است.
س: مدیریت و مالکیت مجموعه از ابتدا چطور بوده؟
ج: از ابتدا شخصی بوده است؛ الآن هم بخش اعظم سهام آن متعلق
به سازمان و هلدینگ کوثر است و بخش باقیمانده آن، مربوط به آقای رحیمیان – مؤسس مجموعه – و چند سهامدار دیگر است.
س: پیش از مدیریت فعلی، شرایط مجموعه رقم خورده است؟
ج: در مدیریتهای مختلف ثبات رویه حفظ نشده؛ به دلیل نداشتن
یک استراتژی پایدار، پارس آسیب دید، ولی از سال گذشته خوشبختانه، رشد معنادار
تولید را شاهد بوده‌ایم. یعنی از روزی حدود 30 تن تولید در زمان قبل، الآن حتی به
200 تن هم رسیده‌ایم؛ امیدواریم این روند را بتوانیم حفظ کنیم.
مدیریت در چند سال گذشته خیلی کوتاه‌مدت در حد یکسال و حتی
کمتر از یکسال بود؛ حتی مدیر عامل یک ماهه هم داشتیم، ولی در مدیریت جدید روند رو
به رشد است؛ خوشبختانه هرچه جلوتر می‌رویم این روند بهبود پیدا می‌کند.
س: در مورد توجه به استانداردهای بهداشتی در مجموعه
بفرمایید.
ج: همواره در حال تقویت کردن استانداردهای بهداشتی هستیم؛
در یک دوره‌ای بحث بهداشت خوراک دام و طیور
به علت اینکه در کشور بیماری زیاد نبود، اهمیت چندانی نداشت؛ ما به مسائل
بهداشتی اهمیت زیادی می‌دهیم؛ ماشینی که برای حمل بار به اینجا می‌آید، حتماً باید
کارواش شود که چه بیرون از کارخانه و چه خارج از کارخانه دچار مشکل نشود؛ از بیرون
کارخانه برای داخل کارخانه و بیرون از کارخانه برای مرغدار ایجاد معضل نکند.
س: لطفاً بفرمایید رشد مجموعه با چه تمهیداتی بوده؟
ج: هرچه به عقب‌تر برمی‌گردیم، می‌بیینم که شاید راحت‌تر می‌فروختند.
باید راههای جدید را پیدا کرد. مثلاً آخر اسفند ماه ما تجربه‌ای داشتیم که واقعاً
نو بود؛ برای اولین بار در بورس، خوراک دام و طیور جابه‌جا شد؛ این یکی از آن
کارهای نو است؛ اولاً که اسم پارس به روی پنل بورس رفت و برای شرکت پارس تبلیغ شد،
و بعد اینکه شرکت پولش را راحت گرفت.
س: به مورد خوبی اشاره کردید؛ همیشه یکی از معضلات، وصول
مطالبات است که خیلی از شرکتها درگیرش هستند.
ج: بله؛ مرغدار دانه را می‌برد، تقریباً 70 درصد هزینه‌اش
پول دانه است. اما این 70 درصد، آخرین پرداختی است که مرغدار خواهد داشت؛ یعنی پول
جوجه را داده، پول کارگر را داده، پول سوختش را داده، اجاره سالنش را داده، تنها
چیزی که می‌ماند پول خوراک است؛ مرغ را برای کشتار می‌برد و وصولی‌اش را به
فروشنده خوراک می‌دهد؛ اگر در این بین هر اتفاقی برای مرغدار بیفتد، و مرغدار آسیب
ببیند، نمی‌تواند پول فروشنده دانه را بدهد؛ مابقی را همان موقع نقداً پرداخت کرده
است.
س: بازار این محصول کلاً شرایطی است؟
ج: بله؛ امروز بازار خوراک و وضعیت صنعت وضعیت خوبی نیست؛ علتش
هم بیماری‌ها، مواداولیه، قیمت مواداولیه، و ثبات نداشتن بازار دام و طیور؛ بازار
کار بازار سختی است؛ شاید فروختن زیاد سخت نباشد، ولی اقتصادی فروختن و برگشت پول
خیلی سخت است.
در گذشته این تضامین به‌کار گرفته نمی‌شد؛ روشهای نوینی،
مانند بورس، به‌کار گرفته نمی‌شد؛ الآن شرکت روش را عوض کرده؛ سعی می‌کند چکهای
بانکی بسیار معتبر با پشتوانه بگیرد؛ بخشی هم سعی می‌کنند میزان بدهی افراد کم
باشد؛ یعنی اینکه شرکت مشتریهایی با بدهی‌های بالا نداشته باشد و حتی‌الامکان از
تضامین بانکی یا بورس استفاده شود که پول به صورت نقد وارد شرکت شود.
یکی از علتهایی که باعث رشد شده این بوده که روشها را اصلاح
کردیم؛ یک بخش دیگر هم اینکه سعی شده با شرکتهای هم‌گروه بیشتر فعالیت شود؛ شاید
اینها دو تا از بزرگترین دلایلی بوده که روندش را بهبود بخشیده است.
س: جز این دو تمهیدات دیگری هم داشته‌اید؟
ج: بله؛ مثلاً همزمان با این مسائل روی تولیدمان هم کار می‌کنیم؛
ما به سمت خوراکهای خاص مثل اسب پرشی و کورسی، یا همکاری با مؤسساتی مانند رازی در
بخش موش و خرگوش و حیوانات آزمایشگاهی... سعی می‌کنیم بازار را وسعت بدهیم.
س: به صادرات هم فکر کردید؟
ج: همین ماه گذشته یک محموله خوراک دام و طیور به
افغانستان صادر کردیم؛ مشکلاتی داشتیم که کار را مشکل می‌کرد.
س: چه مشکلاتی داشتید؟
ج: مشکلات زیادی داریم؛ مثلاً وقتی می‌خواهیم باری را صادر
کنیم، حتی اگر طرف مقابل پول را هم واریز کرده باشد، باید تولید را انجام دهیم،
دامپزشکی نمونه بردارد، دو هفته طول می‌کشد دامپزشکی جواب بدهد، بعد بارگیری می‌شود،
بعد کامیون می‌رود به گمرک، بعد به مرز می‌رود و جابجا می‌شود؛ این فرایند خیلی
زمانبر می‌شود و به بار آسیب می‌زند؛ یعنی شاید از زمانی که مشتری شما پول را
واریز می‌کند بیست تا بیست و پنج روز و گاهی تا یک ماه زمان می‌برد؛ آن‌وقت شما هم
محصول با کیفیتی به او نمی‌دهید، چون خوراک را یک ماه قبل تولید کردید.
س: راه‌حلش چیست؟
ج: باید فرایندها را تسهیل کرد؛ در کل بحثهای گمرکی‌اش
زمانبر هست.
س: نمی‌شود در همان منطقه یا کشور، خودتان یک دفتر فروش داشته
باشید که دیگر این مشکلات را نداشته باشید؟
ج: شاید در ابتدای امر نشود این‌کار را کرد؛ باید در ابتدا آنها
به این نتیجه برسند که خوراک دام پارس خوراک خوبی است و به این برند ایمان
بیاورند؛ آن زمان است که می‌توانیم فعالیتمان را گسترده‌تر کنیم.
س: چند نوع محصول تولید می‌کنید؟
ج: شرکت پارس شرکتی است که در تولید خوراک فعالیت گسترده‌ای
دارد؛ خوراک موش، خوراک خرگوش، شتر، بوقلمون، مرغ، مرغ مادر و تخم‌گذار و گوشتی،
اسب، دامی در مراحل مختلف چه شیری و چه گوشتی را دارد، خوراک بزهای وارداتی سانن
را شرکت پارس تأمین می‌کند. عرصه فعالیت پارس بسیار گسترده است؛ شاید ما بالغ بر
50 نوع محصول تولید می‌کنیم.
س: کمی در مورد این محصولات توضیح می‌دهید؟ اصلاً دون پارس
یعنی چه؟ چه فرآیندی دارد؟ از ابتدا همه اینها را تولید می‌کردید؟
ج: خیر؛ مثلاً شترمرغ چند سال است که وارد بازار ایران شده،
بوقلمون نزدیک 5 سال است که در ایران به‌صورت صنعتی کار می‌شود؛ آنهایی که بومی
بودند همان خوراک مرغ را به بوقلمون هم می‌دادند.
فرآیند تولید هم به این شکل است که مواد اولیه، شامل ذرت،
سویا، کلزا، گندم، جو وارد کارخانه می‌شود که با درصدهای مختلفی همراه با
ویتامینها و املاح معدنی و نمکها و ریزمغذی‌ها در فرایند تولید قرار می‌گیرند؛ سپس
آسیاب و بعد از آن میکس می‌شوند و بعد از میکس دستگاهی مانند چرخ گوشت به نام
پلتایزر خوراک را متراکم می‌کند.
خوراکها به چند صورت است؛ می‌توانید خوراک را به‌صورت کامل
ببرید یعنی یک نوع محصول به‌صورت کامل هست و نیاز به هیچ افزودنی ندارد و تکمیل است،
می‌توانید خوراکی را به‌صورت کنسانتره ببرید که درصدهای مختلفی دارد؛ که این را
بیشتر گاودارها و مرغداری‌های بزرگ می‌برند؛ کسانی که در مزارع خودشان بخشی از
مواداولیه را دارند و سعی می‌کنند درصد کوچکی از ریزمغذی‌ها را که مکمل هست و
نیازهای ضروری بدن دام را تأمین می‌کند، می‌برند و با علوفه و سایر مواد مخلوط می‌کنند.
س: اگر به شما فرمول بدهند، سفارشی هم تولید می‌کنید؟
ج: بله؛ بعضی مشتریها خودش فرمول می‌دهد؛ ما تابعی از مشتری
هستیم و هرچه سفارش دهند همان را تحویل می‌دهیم، حتی اگر فرمولی بدهند که اشکالی
در آن باشد به آنها اعلام می‌کنیم ولی در نهایت خواسته مشتری را انجام می‌دهیم.
س: به آنچه در حال انجام شدن است خوشبین هستید؟
ج: قطعاً.
س: فکر می‌کنید آنچه باید درکف تولید شود تا این کارخانه به
آن جایگاهی که باید به آن برسد چقدر است؟ یعنی هدفگذاریتان روی چقدر است؟
ج: فعلاً باید وی بیش از 200 تن در روز به‌صورت پایدار باید کار کنیم.
س: فکر می‌کنید در چه زمانی به این مقدار برسید؟
ج: اگر خداوند یاری کند ما در کوتاه‌مدت از این رقم عبور
می‌کنیم؛ چون ما همین الآن بعضی روزها بیش از این عدد را داریم؛ با کمی تلاش این
رقم پایدار خواهد بود؛ این کارخانه قابلیتهای زیادی دارد.
س: خرید خارجی مواد اولیه را خودتان انجام می‌دهید؟
ج: ما خرید خارجی نداریم؛ نقدینگی بالایی می‌خواهد؛ الآن
اگر یک کشتی بخواهد ذرت بیاورد 10 هزار تن ذرت می‌آورد؛ البته اگر هلدینگ حمایت کند
می‌شود؛ مثلاً 10 هزار تن بیاوریم و تقسیم کنیم؛ یا در سیلوهای پارس نگهداری شود و
از اینجا بین شرکتهای گروه توزیع شود؛ ولی در حال حاضر این اتفاق نمی‌افتد؛ ما
فضای خالی زیادی از این دست داریم که فرصت هستند. بازار امروز بازار استفاده از
فرصتهاست؛ شما می‌توانید تهدید را تبدیل به فرصت کنید؛ اینکه ما روی خوراک اسب کار
می‌کنیم این رفتن به سمت فرصت است.
س: الآن خوراک اسب وارداتی است؟
ج: بله. عمده‌اش وارداتی است.
س: شما چندمین جایگاه را در کشور دارید؟
ج: هر خوراکی متخصص
خاص خودش را دارد. مثلا یک شرکتی هیچ تولید ندارد و فقط روی اسب کار می‌کند، یک
شرکت فقط روی گاو.
البته در ایران اصلاً کارخانه‌ای با این حجم و وسعت نداریم؛
نزدیک به 100 سیلوی داخلی داریم که فقط 5 هزار تن مواداولیه نگهداری کنیم؛ ولی به
ثبات رویه و برنامه‌ریزی بهتر و استراتژی بلندمدت نیاز هست تا بتوانیم به هدف
برسیم.
س: پیشانی هر شرکت بخش فروش شرکت است؛ اگر فروش بتواند خوب
حرکت کند خیلی از بحثهای حاشیه‌ای حذف می‌شود. در این مورد نظرتان چیست؟
ج: بله؛ اگر شرکت بتواند فروش را خوب و سالم انجام بدهد،
این فروش است که به همه بخشها خط می‌دهد؛ اگر این بخش درست کار کند، من خوشببین
هستم که این مجموعه بتواند دوباره قد علم کند و به جایگاهی که داشته برگردد. حیف
است که نتوانیم از این برند با این بازار کسب‌وکار و با این حجم فعالیت استفاده
کنیم.
س: من احساس می‌کنم آنچه باید بین مشتریان شما بازیابی شود
اعتماد به اینجاست؛ تلاشهایی که شما می‌کنید، معطوف به این است که اعتماد مشتریان
جلب شود به این که این جنسی که تهیه می‌کنند، استانداردهای بالایی دارد؛ به نظرم این
می‌تواند خیلی کمک کند و این روند رو به رشد شما مرهون این خواهد بود. با توجه به فراز و نشیبهای سابق مجموعه، الآن اگر از
کارگرها سؤال کنیم از شرایط راضی هستند؟
ج: بله؛ کارگرها الآن روزبه‌روز امیدوارتر می‌شوند؛ ولی
واقعیت این است که اگر از 70 درصد نیروهای کارخانه که بالای 25 سال سابقه دارند، سؤال
کنید، بزرگی گذشته را به رخ می‌کشند، و معتقدند که چند سال نگذاشتند شرکت کار کند؛
با توجه به این گذشته طبیعتاً از شرایط خودشان ناراضی نبوده‌اند، ولی من الآن
احساس می‌کنم که امیدوارتر شده‌اند.
ولی با اینکه 25 سال کار کردند الآن روزی200 تن بار می‌زنند،
یعنی عِرق خوبی به پارس دارند؛ دلخوری اینها این است که روزهای خوبی را در اینجا
دیده‌اند؛ دیده‌اند که اینجا در روز 500 تن بار می‌زد؛ ولی الآن چند ماه است که
امیدوارانه کار می‌کنند.
س: در مورد موانع توضیح دهید.
ج: نقدینگی یک بخش است.
دیگر اینکه الآن کل بازار صنعت خوب نیست، رکود شدیدی حاکم است؛
اصلاً در این صنعت یکسری از افراد به قصد کلاهبرداری وارد می‌شوند؛ یعنی به نیت
کلاشی می‌آیند؛ خیلی باید مراقب بود. حفظ یک مشتری قدیمی و وفادار خیلی ساده‌تر از
جذب یک مشتری جدید است؛ بعضی از مشتریان قدیمی ما واقعاً به پارس عِرق دارند؛ حتی
گاهی نسبت به کسی که نیروی پارس است، با حرارت بیشتری راجع به دون پارس سخن می‌گویند؛
اینها ارزش است؛ حفظ این ارزشها کار خیلی سختی است؛ اینکه بتوانید در یک صنعت آدمی
را تا 50 سال راضی نگه دارید خیلی سخت است؛ اینکه پارس بعد از 50 سال کماکان مانده
و هنوز برند مطرح در برخی خوراکها مانده، این هنر است.
در یک زمانی شرایط برگشت پول در کل بازار اینقدر بد شد که
شرکتها تصمیم گرفتند که کمتر بفروشند، ولی نقد بفروشند؛ این یک سیاست شد. بازار،
بازار خوبی نیست؛ در این بازار کارکردن سخت است، فروختن و فروشی که منجر به برگشت
پول شود خیلی سخت است.
رقبا مواد اولیه با کیفیت پایین‌تر و ارزانتر تهیه می‌کنند.
دست خیلی زیاد شده؛ شاید زمانی پارس به تمام نقاط کشور بار
می‌رساند ولی الآن در هر استان چند کارخانه هست که دان تولید می‌کند و اطراف خودش
را پوشش می‌دهد.
اینها دلایلی است که سد راه هستند؛ مواد اولیه، رقبا، شرایط
بازار، استراتژیهایی که در این شرکت یا شرکتهای مشابه پیاده کردن آنها سخت است ولی
در شرکتهای خصوصی اینطور نیست؛ شرکتهای خصوصی بعضاً مرغداری را تصاحب می‌کند. اما اینجا
بحثهای اخلاقی هم مطرح است و مانعی است برای اینکه با طرف قاطعانعه برخورد کنیم.
س: خوراک آبزیان هم تولید می‌کنید؟
ج: فعلاً خیر، ولی دنبالش هستیم که خوراک آبزیان را هم در
پارس تولید کنیم.
س: قیمت یک کیلو خوراک چقدر است؟
ج: خوراک دام از 1000تا 2600 داریم.
س: هزینه حمل‌ونقل هم اضافه می‌شود؟
ج: بله؛ هزینه حمل‌ونقل هم درصد بالایی است؛ مثلاً یکی از رقبای
ما در بندر کارخانه زدند، مواد اولیه‌اش کرایه نمی‌خورد، قطعاً این بهتر از ما می‌تواند
رقابت کند.
س: در مورد سیستم فروشتان توضیح دهید.
ج: ما در عمده شهرستانها نمایندگی و مشتری داریم؛ در خیلی
از استانها نمایندگی داریم و پورسانتی کار می‌کنیم؛ اگر کسی از کارخانه خوراکی را
بخرد همان قیمتی که نماینده می‌دهد به اضافه کرایه‌ای که از اینجا تا محل مورد نظر
نماینده پرداخت کرده؛ سیستم فروش هم، هم به مشتری داده می‌شود مشروط بر اینکه
نمایندگی نباشد یا اینکه برای نماینده معضلی ایجاد نکند. ممکن است سقف نماینده‌ای
پر شود و نشود دیگر با او کار کرد ولی در آن منطقه فعالیت کنیم. در تبریز، قزوین،
اصفهان، شیراز، مازندران، گیلان، سمنان نمایندگی داریم.
س: قیمت خوراک در افغانستان و عراق بیشتر از ایران است؟
ج: بله بالاتر است. در صادراتی که ما می‌کنیم قیمت ما برای
آنها قابل قبول است؛ ولی اینکه قیمت آنها چقدر است شناختی نداریم. در ایران
شرکتهایی هستند که از ما ارزانتر و شرکتهایی هم هستند که از ما گرانتر می‌دهند، ما
جزو متوسطهای بازار هستیم ولی اینکه قیمتهای ما برای آنها قابل رقابت هست نشان می‌دهند
کیفیت و قیمت ما برای آنها جذاب است
در این بین ترکیه صنعتی‌تر از ماست و خودش جزو کشورهایی است
که صادر می‌کند، صنعتش هم از ما پیشرفته‌تر است.
س: شما بیشتر روی چه قسمتهایی متمرکز هستید؟
ج: ما الآن روی بخشهایی زیاد کار می‌کنیم؛ روی قرنطینه‌مان
خیلی کار می‌کنیم که استاندارهای ورود به آن روزبه‌روز سخت‌تر می‌شود؛ مجموعاً من خیلی
خوشبین هستم که با کمک خداوند وتلاش بتوانیم به هدف برسیم.
سایر بخشهای پرونده «دونه پارس» را اینجا پی بگیرید.
انتهای پیام/*
«خوراک دام پارس» نامی ریشه‌دار، سیستمی روزآمد